به گزارش ایرنا شبکه آبیاری دز در محدوده‌ای به وسعت ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی مستعد کشاورزی شمال خوزستان ایجاد شده که در ۲ سوی غرب و شرق رودخانه دز قرار گرفته است.
کانال‌های آبیاری کشاورزی در شهرستان دزفول که صرفا برای آبیاری اراضی شمال خوزستان طراحی شده‌اند در فصل پاییز و زمستان به مکانی برای اسکان عشایر و در فصل تابستان به مکانی برای آبتنی افراد تبدیل می‌شوند.
تردد خودروهای عبوری از جاده خاکی کنار کانال‌ها نیز در کنار موارد یادشده خطرساز شده است به طوریکه در یک حادثه، سقوط وانت حامل کارگران کشاورزی در کانال آبیاری ۹ جان باخته داشت.
یک روز گوسفند، یک روز گاومیش، یک روز خودرو و روزی دیگر کودک عشایری به درون کانال‌ها سقوط می‌کنند علاوه بر آن در فصول گرم سال، آبتنی در این کانال‌ها حوادث تلخی رقم می‌زند.
در بررسی میدانی خبرنگار ایرنا، حضور و اسکان عشایر در کنار کانال‌های آبیاری کشاورزی چالش‌هایی نظیر ایجاد پل‌های موقت بر روی کانال‌ها، ورود مواد زائد به کانال‌ها و مسدود کردن جاده سرویس کانال با توری‌های فلزی و آغل‌ها نمایان است.
بیشترین موارد حادثه غرق شدن در کانال‌های آبیاری کشاورزی نیز برای عشایر اتفاق می‌افتد که به گفته رئیس امور عشایر شهرستان دزفول، اکثر عشایر هنگام ورود به شهرستان و مهاجرت، بدون توجه به هشدارها در مسیرهای پرخطر سیلابی و کانال‌های آبیاری اسکان می‌یابند.
بنا به گفته محسن محمودزاده، پنج هزار خانوار و افزون بر ۳۳ هزار نفر عشایر عضو شرکت تعاونی شهید رجایی دزفول هستند که با وجود در نظر گرفتن مکان اسکان در زیباشهر و ارائه خدمات و تسهیلات ولی همچنان توجهی به هشدارها نمی‌کنند و حوالی رودخانه و لب کانال‌های پرخطر و در حریم بستر رودخانه مستقر می‌شوند.
انجام مکاتبات با امور آب شمال‌غرب خوزستان به منظور جلوگیری از اسکان عشایر در مناطق پرخطر و همچنین خودداری از ارائه خدمات به آنها از جمله اقدامات امور عشایر بوده که موثر هم واقع نشده است.
یکی دیگر از اقداماتی که محمودزاده به آن اشاره دارد جمع آوری عشایر ساکن در مناطق پرخطر با هماهنگی کلانتری است که متاسفانه در کوچ بعد دوباره این قصه تکرار می‌شود.
رییس امور عشایر دزفول کانال‌های بیشه عباس آباد، سیاه منصور و زاویه‌ها را از جمله کانال‌های پرخطر شهرستان دزفول اعلام و بر لزوم خودداری عشایر از اسکان در این نقاط تاکید می‌کند.
همواره بحث نداشتن حفاظ برای کانال‌های آبیاری مطرح بوده که رئیس گروه ایمنی، بهداشت، مدیریت بحران و HSE شرکت بهره برداری از شبکه‌های آبیاری شمال خوزستان، لزوم لایروبی و تعمیرات دوره‌ای کانال‌ها را از دلایل انجام نشدن این کار عنوان می‌کند.
ابراهیم محمدزاده با بیان اینکه امکان حفاظ بندی کانال‌ها به دلیل مرمت مستمر کانال‌ها با دستگاه‌ها وجود ندارد، می‌گوید: درصورت ایجاد حفاظ، رسیدگی به کانال‌ها غیرممکن می‌شود.
وی ادامه داد: برخی کانال‌ها در کنار جاده خاکی احداث شده‌اند که دهیاری‌ها و شهرداری‌ها برخی از آنها را برای تسهیل تردد، آسفالت کرده‌اند.
به گفته رئیس گروه ایمنی و بهداشت شرکت بهره برداری از شبکه‌های آبیاری شمال خوزستان، نقاط خطرناک زیادی با نصب گاردریل و نیوجرسی حفاظ بندی شده و تابلوهای فلزی و بتنی هشداردهنده نیز برای آنها نصب شده است.
با این وجود، همزمان باشروع فصل بارندگی در محدوده شبکه آبیاری دز و کرخه و مساعدشدن شرایط جوی برای چرای دام‌ها، کوچ عشایر و دامداران از سایر مناطق به سمت دزفول آغاز می‌شود.
عمده فعالیت‌های شرکت بهره برداری از جمله تعمیر و نگهداری کانال‌های آبیاری و زهکش‌ها نیز با توجه به امکان قطع آب در این فصل انجام می‌شود در نتیجه تلاقی زمانی این ۲ موضوع، مشکلاتی برای عشایر و شرکت بهره برداری ایجاد می‌کند.
به گفته محمدزاده، برپایی چادر و اسکان و ایجاد موانع فیزیکی بر روی جاده، سرویس‌ها و حریم کانال‌ها و زهکش‌ها موجب ایجاد اختلال در روند کار خدمات رسانی به کشاورزان توسط نیروهای خدماتی توزیع آب و تعمیرات می‌شود.
از طرف دیگر، عبور و مرور دام‌ها در بستر کانال‌های خاکی موجب فرسایش و تخریب بدنه و همچنین ورود فضولات دامی به داخل کانال و کاهش دبی آنها می‌شود.
محمدزاده با بیان اینکه رهاسازی زباله‌های انسانی و دامی عشایر در کانال‌های آبیاری باعث ایجاد رسوب و لزوم لایروبی کانال‌ها می‌شود، ادامه داد: ۲۲۷ تابلوی هشداردهنده فلزی و بتنی در شرق و غرب دز و شبکه آبیاری کرخه شمالی نصب و ۲۲۷ نیوجرسی در شرق و غرب دز در کنار کانال‌های آبیاری مستقر شده است.
وی می‌افزاید: سه هزار و ۱۶ متر دیوار پیش ساخته، یکهزار و ۵۵۸ متر گاردریل و یکهزار و ۴۹۲ متر فنس و حصار سیمی نیز در نقاط پرخطر نصب شده تا از بروز حوادث در کانال‌های آبیاری جلوگیری شود.
به گفته وی، شرکت بهره برداری از شبکه‌های آبیاری شمال خوزستان در حال حاضر با مشکل سرقت گاردریل‌ها و تخریب تابلوهای هشداردهنده نیز مواجه است ضمن اینکه در بیشتر تابلوها همچنان تبلیغات انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا نمایان است که انتظار می‌رود شوراها به منظور بهتر دیده شدن تابلوهای هشداردهنده اقدام به حذف تبلیغات کنند.
طبق گزارش آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری دزفول، از ابتدای امسال تاکنون هشت نفر در رودخانه دز و کانال‌های آبیاری دزفول غرق شده و جان خود را از دست داده‌اند.
با وجود اقدامات انجام شده هنوز هم شاهد بروز اتفاقات تلخی در کانال‌های آبیاری هستیم که انتظار می‌رود ضمن توسعه این اقدامات، مردم نیز حساسیت بیشتری نسبت به این موضوع داشته باشند.
برای رفع مشکل اسکان عشایر باید تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود که به نظر می‌رسد ایجاد اردوگاه‌هایی نظیر اردوگاه زیباشهر و تجهیز و معرفی بیشتر آنها راهکار مناسبی است تا عشایر به جای اسکان در نقاط پرخطر در اماکن مناسب تر مستقر شوند.
عشایر برای استقرار در چنین اردوگاهی علاوه بر آب برای آشامیدنی و دام به تامین امنیت، پشتیبانی بهداشتی و درمانی، علوفه، خدمات آموزشی متمرکز، پشتیبانی فرهنگی و تامین مایحتاج نظیر خواروبار نیاز دارند.
