نوزدهمین همایش ارائه دستاوردهای پژوهشی صنعت آب برگزار شد

به گزارش شبکه خبری آب ایران، در این همایش که روز چهارشنبه بیستم آذرماه 1392 در سالن اجتماعات شهید عباسپور شرکت مدیریت منابع آب ایران برگزار شد، به ترتیب چهار سخنرانی بررسی و تعیین منشأ آلودگی آب و رسوب در مخزن و بالا دست سد شهید رجایی» (منتخب کمیته تحقیقات استان مازندران) با سخنرانی دکتر عطا شاکری؛«بررسی ارتباط یا عدم ارتباط هیدرولیک حوضه آبگیر چشمه کارستی امام قیس با منابع آب مجاور(منتخب کمیته تحقیقات استان چهارمحال و بختیاری) با سخنرانی دکتر غلامحسین کرمی؛«بررسی اثرات تخریبی طرح‌های توسعه بر قنوات و ارائه راهکار به منظور جلوگیری از این تخریب» از سوی دکتر علی‌اصغر سمسار یزدی و «بررسی اثرات اقتصادی بالقوه پدیده تغییر اقلیم بر منابع آب حوضه آبریز زاینده‌رود« با سخنرانی دکتر سید صفدر حسینی ارائه شد.

معرفی تعدادی از پروژه‌های اثربخش طرح تحقیقات کاربردی

سید هادی حسینی، رئیس گروه نظارت و ارزیابی طرح تحقیقات کاربردی شرکت مدیریت منابع آب ایران، در آغاز این همایش به معرفی تعدادی از پروژه‌های اثربخش طرح تحقیقات کاربردی پرداخت.
حسینی گفت: عملیاتی‌ کردن سفارش های تحقیقاتی دفاتر ستادی بهره‌بردار؛ تمرکز بر انجام پژوهش‌های تقاضامحور و مبتنی بر نیازهای صنعت؛ فراهم کردن زمینه‌های لازم برای به کاربرد رساندن نتایج تحقیقات؛ دستیابی به دانش و فناوری‌های نوین جهانی در صنعت آب و سیاست گذاری، هدایت و نظارت بر فعالیت‌های پژوهشی کمیته‌های تحقیقات در شرکت‌های آب منطقه‌ای، سیاست های طرح تحقیقات کاربردی هستند.
وی در ادامه به معرفی پروژه‌های اثربخش طرح تحقیقات کاربردی در سه بخش پروژه‌های شاخص و عملیاتی‌شده؛ پروژه‌های سفارشی (مورد درخواست دفاتر ستادی شرکت مدیریت منابع آب ایران) و سایر پروژه‌های برتر و مصادیق کاربرد آنها پرداخت.
حسینی گفت: پروژه های «توسعه سیستم هشدار سیل سد گلستان»، «بازنگری در سیستم متحدالشکل مالی شرکت‌های آب منطقه‌ای» و « تحقیق و پژوهش در تدوین بهترین سالنامه آماری برای بخش آب و آبفای کشور»، از جمله پروژه‌های شاخص و عملیاتی‌شده هستند.
رئیس گروه نظارت و ارزیابی طرح تحقیقات کاربردی شرکت مدیریت منابع آب ایران در ادامه اظهار کرد: پروژه های «سنجش رضایت بهره‌برداران بخش کشاورزی و صنعتی شبکه‌های آبیاری مدرن و شناخت دلایل عدم رضایتمندی آنان از وضعیت امور آب کشور»، «نیازسنجی و طراحی دوره‌های آموزشی 250 شغل شرکت مدیریت منابع آب ایران»، «بهینه‌سازی نظام ساماندهی رودخانه‌های ایران»، «شبیه‌سازی و طراحی مهندسی بهینه فرآیند تولید آب شیرین با استفاده از واحدهای توربین گازی نیروگاه خلیج‌فارس برای افزایش راندمان»، «تشخیص کاویتاسیون در توربین آبی با استفاده از پردازش سیگنال های عملکردی ارتعاشی سیستم» و «بررسی بازار غیررسمی آب (در یک منطقه کشور به عنوان پایلوت)»، از جمله پروژه‌های سفارشی مورد درخواست دفاتر ستادی شرکت مدیریت منابع آب ایران هستند.
حسینی سپس گفت: پروژه های «مطالعه تطبیقی تغییرات اقلیمی با تغییرات حوضه رودها در ایران»، «نرم‌افزار کامپیوتری مدل‌سازی سه‌بعدی سدهای خاکی و سازه‌های ژئوتکنیک»، «بررسی تشکیل و انتشار امواج ضربه‌ای ناشی از لغزش لایه‌های زمین در دریاچه سدها» ، «بررسی نرخ جذب و تجمع کادمیوم در اندام‌های مختلف چهل گونه گیاه خوراکی»، «مطالعه ساختارهای حفاظت سواحل جنوبی دریای خزر و ارائه روش های کارآمد برای حفظ، توسعه و ایجاد آنها به همراه اجرای طرح پایلوت در مناطق میانکاله و کرفون» و «مدیریت یکپارچه سیل؛ مطالعه موردی: حوضه‌ آبریز رودخانه کن»، نیز از جمله پروژه‌های برتر انجام شده در طرح تحقیقات کاربردی شرکت مدیریت منابع آب ایران هستند.

بررسی و تعیین منشأ آلودگی آب و رسوب در مخزن و بالا دست سد شهید رجایی

نخستین سخنرانی این همایش را دکتر عطا شاکری، استادیار رشته شیمی دانشکده علوم دانشگاه خوارزمی، با عنوان« بررسی و تعیین منشأ آلودگی آب و رسوب در مخزن و بالا دست سد شهید رجایی» ارائه داد. این طرح پژوهشی، منتخب کمیته تحقیقات شرکت آب منطقه ای استان مازندران بود.
شاکری گفت: این پژوهش به منظور تعیین غلظت و منشاء عناصر بالقوه سمناک، سموم ارگانوکلره( (PCBبی فنیل های چندکلره (OCPs) و آلاینده های زیست شناختی در آب و عناصر بالقوه سمناک در رسوب سد شهید رجایی مازندران همراه با بررسی تجمع عناصر کروم، آرسنیک، جیوه، کادمیم و نیکل در دو نوع از کپور ماهیان(ماهی زردپر و سفید رودخانه ای)انجام شده است.
این استادیار دانشگاه خوارزمی افزود: بررسی نتایج تحلیل مولفه اصلی نشان داد که فعالیت های انسانزاد، منشاء اصلی رهاسازی آلاینده ها در مخزن سد شهید رجایی است.
شاکری گفت: به طور کلی این نتایج علاوه بر ضرورت کنترل ورود انواع پساب های کشاورزی حاوی سموم و کودهای شیمیایی(به ویژه فسفاته) به منابع آب، نشان می دهد که می توان از انواع گونه های ماهی بومی رودخانه ای منطقه برای پایش غلظت انواع آلاینده های آلی و معدنی موجود در آب و رسوب سدهای شمال کشور استفاده کرد.

بررسی ارتباط یا عدم ارتباط هیدرولیک حوضه آبگیر چشمه کارستی امام قیس با منابع آب مجاور

سخنرانی دوم این همایش با عنوان «بررسی ارتباط یا عدم ارتباط هیدرولیک حوضه آبگیر چشمه کارستی امام قیس با منابع آب مجاور»، به عنوان طرح پژوهشی منتخب کمیته تحقیقات شرکت آب منطقه ای استان چهارمحال و بختیاری، از سوی دکتر غلامحسین کرمی، دانشیار دانشگاه شاهرود در رشته هیدروژئولوژی، ارائه شد.
کرمی گفت: چشمه کارستی امام قیس یکی از بزرگ ترین چشمه های شهرستان بروجن است که در چند سال اخیر آبدهی آن به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
وی افزود: در این تحقیق، به منظور تعیین وجود و یا نبود ارتباط هیدرولیک بین آبخوان چشمه و چاه های مجاور (چاه های تامین کننده آب شرب شهرضا)، ارزیابی های هیدروژئوشیمیایی، هیدروژئولوژیک و ایزوتوپی انجام شده است .
کرمی در ادامه بیان کرد: نتایج حاصل شده از ارزیابی های هیدروژئوشیمیایی، بیانگر این است که تفاوت های فاحشی بین آب چشمه و آب چاه ها وجود دارد .
وی افزود: علاوه بر این، به علت پایین تر بودن سطح اولیه آب زیرزمینی در محل چاه های آب شرب شهرضا نسبت به خروجی چشمه، به لحاظ هیدروژئولوژیک، انتقال آب از آبخوان تامین کننده چاه های آب شرب به سمت چشمه امکان پذیر نیست.
این دانشیار دانشگاه شاهرود در ادامه گفت: به علت سنگین تر بودن ایزوتوپ های اکسیژن 18 و دوتریوم در آب چشمه امام قیس نسبت به آب چاه ها، گزینه انتقال آب از آبخوان چشمه امام قیس به آبخوان تامین کننده چاه های آب شرب نیز مردود خواهد بود.
کرمی افزود: به طور کلی می توان نتیجه گرفت که با توجه به نتایج حاصل شده از مطالعات هیدروژئوشیمیایی، هیدروژئولوژیک و ایزوتوپی، ارتباط هیدرولیک بین آبخوان کارستی امام قیس با چاه های آب شرب شهرضا وجود ندارد.

بررسی اثرات تخریبی طرح‌های توسعه بر قنات ها و ارائه راهکار به منظور جلوگیری از این تخریب

این گزارش می افزاید: در ادامه نوزدهمین همایش ارائه دستاوردهای پژوهشی صنعت آب، سخنرانی «بررسی اثرات تخریبی طرح‌های توسعه بر قنات ها و ارائه راهکار به منظور جلوگیری از این تخریب» از سوی دکتر علی اصغر سمسار یزدی، مدیر مرکز بین المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی، ارائه شد.
وی گفت: قنات را بدون شک می توان شاهرگ زیستی و اقتصادی قرون متوالی ایران قدیم دانست. قنات تنها یک فناوری دستیابی به منابع آب نیست؛ بلکه میراثی است که حیات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بخش عمده ای از کشورمان طی چندین هزاره به آن وابسته بوده است .
وی افزود: در نیم قرن اخیر، این سازه پایدار، تاب فناوری های ناهمساز مانند توسعه شهرنشینی شتاب زده و حفر چاه های عمیق را نیاورد و دستخوش مصائب و خسارات غیر قابل جبرانی شد. شهرهای روبه رشد نه تنها نتوانستند از این منبع سالم و همسو با محیط زیست استفاده مناسب ببرند، بلکه خواسته یا ناخواسته شرایط زوال آن را نیز فراهم کردند.
مدیر مرکز بین المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی در ادامه گفت: در این پژوهش به بررسی اثرات تخریبی طرح های توسعه در بخش های کشاورزی، شهری، صنعت و معدن و منابع آب و آثار تحولات فرهنگی- اجتماعی بر قنات، پرداخته و نشان داده شده است که چگونه این نوع فعالیت ها قنات را مورد تهدید قرار می دهند.
وی سپس گفت: در این پژوهش، همچنین بیشترین عوامل مخرب نظیر بر هم خوردن تعادل منابع آب های زیرزمینی، تجاوز به حریم قنات، آلودگی کیفی آب و تخریب سازه قنات تشریح شده اند.
سمسار یزدی افزود: روش ارائه شده در این پژوهش، سعی می کند پیچیدگی های حاکم بر وضعیت قنوات را با تفکیک مسائل، ساده تر کرده و سرنخ هایی را به منظور تعامل آنان با طرح های توسعه ای ارائه دهد.
وی افزود: بدین منظور، نقاط قوت و فرصت هایی را که قنات از آن برخوردار است، در مقابل نقاط ضعف و تهدید های قنات، قرار می دهد.
وی در ادامه گفت: پرداختن به این راه حل ها موجب می شود تا ضمن قبول واقعیت توسعه از یک طرف و ارزش قائل شدن به سیستم قنات از سوی دیگر، بتوان به راهکارهایی دست یافت که سنت (قنات) و مدرنیته (طرح های توسعه) در کنار یکدیگر و با تعامل به راه خود ادامه دهند.

بررسی اثرات اقتصادی بالقوه پدیده تغییر اقلیم بر منابع آب حوضه آبریز زاینده‌رود

چهارمین سخنرانی ارائه شده در این همایش، نتایج «بررسی اثرات اقتصادی بالقوه پدیده تغییر اقلیم بر منابع آب حوضه آبریز زاینده‌رود» بود که مجری ابن طرح پژوهشی، دکتر سید صفدر حسینی و همکاران اصلی آن، دکتر محمدرضا نظری و دکتر شهاب عراقی نژاد بودند.
دکتر محمدرضا نظری در جایگاه ارائه دهنده این سخنرانی گفت: با توجه به تأثیرات گسترده و متقابل اقلیم بر بخش های مختلف تولیدی، عوامل زیست محیطی و جوامع انسانی، امروزه از تغییر اقلیم به عنوان یکی از مهم ترین چالش های زیست محیطی قرن بیست و یکم یاد می شود که پیامدهای جدی اقتصادی به دنبال دارد.
وی افزود: هدف اصلی این پژوهش، بسط و توسعة یک الگوی اقتصادی است که قادر به تعیین هزینه های فرصت و منافع هر سطح و ترکیب از تصمیم های تخصیص و ذخیرة منابع آب در شرایط تغییر اقلیم باشد.
نظری سپس گفت: به طور کلی بر اساس نتایج این پژوهش، برای مدیریت منابع آب حوضه آبریز زاینده رود، امکان مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم با به کارگیری راهبردهای کلان و بخشی وجود دارد.
نظری افزود: در سطح کلان باید تلاش شود تا انعطاف پذیری نظام تخصیص منابع آب فراهم شده و شرایط برای حرکت به سمت نظام تخصیص بازاری آب مهیا شود.
او سپس گفت: در سطح بخشی نیز با تاکید بر بخش کشاورزی، می توان با بازنگری و تدوین سند راهبردی الگوی کشت منطقه ای در سطح حوضه و انتخاب استراتژی بهینه آبیاری در کشت هر محصول (کم آبیاری)، اثرات کاهش منابع آب در این بخش ناشی از تغییر اقلیم و سناریوهای اقتصادی-اجتماعی را به میزان قابل توجهی کاهش داد.