به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان؛ تیرماه ۱۴۰۰بود که با کاهش آورد آب رودخانه‌های خوزستان زنگ خطر تنش آبی نواخته شد.
زنگ خطری که کاهش بارش‌ها و تغییرات اقلیمی از جمله عوامل به وجود آورنده آن بود.
به استناد آمار منتشر شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب، میزان بارش‌های ثبت شده در سال جاری نسبت به متوسط ۵۰سال اخیر، کاهش معناداری را تجربه کرده است.
برای مثال میزان بارش حوضه آبریز کارون بزرگ و کرخه در سال جاری نسبت به سال گذشته به ترتیب با کاهش ۲۰۲میلی متر و ۱۷۵میلیمتری مواجه شده است.
اندک آبی که رها شد
تنش‌های آبی به وجود آمده ، معیشت کشاورزان و دامداران اهالی روستا‌های پایین دست سد‌های خوزستان را به خطر انداخت و راهی جز رها سازی آب از سدها نبود.
فشار افکار عمومی ، برگزاری تجمعات و همچنین در تنگنا قرار گرفتن معیشت روستائیان باعث شد ، همان اندک آب ذخیره شده هم رها سازی شود.
بخشی از آب رها سازی شده هم به دلیل کشت شلتوک در سطح ۹۰هکتار در مسیر بلعیده می شد و رعایت نشدن الگوی کشت را گوشزد کرد.
البته کارشناسان همزمان با باز شدن سدها ، به مخاطره افتادن کشت پاییزه را هشدار داده بودند.
کم بارشی در آبان امسال قطعی است
ذخیره پشت سدها وضعیت مطلوبی نداشت و نیروگاه‌های برق آبی به دلیل کاهش تراز مخازن سدها یکی پس از دیگری از مدار خارج شدند.
حالا در آستانه کشت پاییزه ، مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان اعلام می کند: ذخیره آب سد‌های خوزستان تنها ۷درصد استو با کمبود حدود ۲میلیارد و ۶۰۰میلیون متر مکعبی آب مواجههستیم.
همزمان ، مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه نیز از خارج شدن هر سه واحد این نیروگاه از چرخه تولید برق به دلیل کاهش تراز آب خبر می دهد.
البته موضوع فقط مخازن خالی سدها نیست ، بر اساس پیش بینی رییس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ، در بیشتر نقاط کشور تا پایان آبان ماه شرایط کم بارش را تجربه خواهیم کرد و به تدریج در اوایل آذرماه احتمال تغییر شرایط و بارش نزولات آسمانی در حد نرمال افزایش می یابد.
احد وظیفه با بیان این که تداوم این شرایط وضعیت کشت پاییزه و به خصوص کشت آبی را تحت تاثیر قرار می دهد گفت: با توجه به اینکه منابع زیر زمینی آب طی دهه‌های گذشته برای توسعه کشاورزی و سایر فعالیت‌های انسانی به طور بی سابقه ای مورد استفاده قرار گرفته وسطح آب آبخوان‌ها بسیار کاهش یافته ، با چالش‌های جدی در کاهش عملکرد و برداشت محصولات کشاورزی رو به رو خواهیم بود.
عدم توازن نیاز آبی کشت پاییزه با موجودی آب سد‌هادشواری شرایط موجود جایی حس میشود که عمده کشاورزان خوزستان در حال حاضر برای انجام کشت محصولات استراتژیک درفصل پاییز با مشکل مواجه هستند و میزان منابع آبی نمی تواند پاسخگوی نیاز کشت منطقه باشد.
بر اساس آمار جهاد کشاورزی سال گذشته مساحت کشت پاییزه خوزستان ۶۴۰هزار هکتار اعلام شد، وسعتی که آبیاری آن به ۶میلیارد و ۷۰۰میلیون متر مکعب آبنیاز دارد.
میزان نیاز آبی که با منابع موجود همخوانی ندارد.
در همین زمان بود که علی شریفی مدیر برنامه ریزی مخازن سدها و رودخانه‌های سازمان آب و برق خوزستان پیشنهاد داد ؛ با توجه به کاهش شدید حجم مخازن سدها ، برخی کشت‌های پائیزه حداقل تا شروع بارش‌ها به تعویق بیافتد.
تنش های آبی کام کشاورزان خوزستانی را تلخ کرد
آقای رجب زاده ۲۰سالی میشود که در زمین‌های زراعی اطراف اندیمشک مشغول کشت و کار است.
او می گوید : تابستان گذشته به علت نبود منابع آب تنها در ۳۰درصد از زمین زراعیش کشت انجام داد، اتفاقی که حالا در آستانه کشت پاییزه در حال تکرار شدن است.
این کشاورز اندیمشکی که از ۶۰۰هکتار زمین زراعیش تنها مجاز به کشت ۱۵۰هکتار شده است ، این میزان کشت را تامین کننده معیشت خود ندانست و گفت: سررسید وام هایی که برای خرید تجهیزات کشاورزی دریافت کرده ام فرا رسیده وهیچ گونه امهالی از سوی بانک ها به ما کشاورزان داده نشده است.
وی در ادامه گفت : معیشت کشاورزان در گرو تولید محصول است و در حال حاضر تعداد زیادی از بهره برداران متحمل خسارت شدند و هیچ گونه حمایتی بابت محدودیت های اعمال شده بر کشت ها از آنان نشده است.
وی پرداخت حق نکاشت را به عنوان یک راه حل برای حمایت از کشاورزان مطرح کرد و گفت : امروز بیشتر از هر روز دیگری به حمایت دولت نیاز است تا توان و انگیزه ای برای ادامه کشت و کار در ما کشاورزان باقی بماند.
حالا با توجه به این که الگوی کشت باید بر مبنای منابع آبی موجود باشد ، پرسش هایی درباره راهکار‌های برون رفت از تنش‌های آبی پیش رو که معیشت کشاورزان و امنیت غذایی را هدف قرار داده است مطرخ است که برای پاسخ به آن به جهاد کشاورزی خوزستان رفتم.
کاهش حدود ۵۰درصد منابع آب کشت پاییزه نسب به سال گذشته
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان با بیان این که آب و خاک از منابع پایه کشاورزی به حساب می‌آیند گفت: خوزستان با ۲/۲میلیون هکتار اراضی قابل کشت آبی، منبع غنی ازخاک را داراست، ولی آنچه کشاورزی خوزستان را به مخاطره انداخته کمبود منابع آب است.
تورج نوروزی تصریح کرد: سال گذشته خریدِ ۲۵درصد گندم، ۴۶درصد کلزا و ۷۴درصد چغندر قند پائیزه کل کشور در خوزستان انجام شد که نشان از اهمیت تولیدات پائیزه کشاورزی خوزستان دارد.
وی دلایل اهمیت کشت پائیزه در خوزستان را برشمرد:
بیشترین وسعت سطح زیر کشت کشاورزی خوزستان
افزایش تعداد کشاورزان و منتفعین کشت پاییزه به نسبت سایر کشت‌ها
تمرکز کشت‌های استراتژیک در پائیز )گندم، کلزا، چغندر قند پائیزه(
تامین سبزی وصیفی کشور )تولید ۳میلیون تن سبزی وصیفی در سال(
وی افزود: در سال جاری برنامه ریزی برای طراحی الگوی کشت پاییزه بر اساس منابع آب موجود ،نیاز‌های ملی و منطقه‌ای و معیشت کشاورزان انجام گرفت.
نوروزی بیان داشت : امسال میزان آبی که امکان تامین آن برای کشت‌های پائیزه وجود دارد۳/۳میلیارد مترمکعباست یعنی شاهد کاهش حدود ۵۰درصدی منابع آب نسب به سال گذشتهخواهیم بود.
وی خاطر نشان کرد: طبیعتاً در این شرایط با کاهش سطح زیر کشت و محدودیت تنوع محصولات رو به رو هستیم و باید سراغ کشت‌های سازگار با تنش آبی برویم.
وی ویژگی کشت‌های مورد نظررا این گونه بیان کرد: کشت‌هایی با نیاز آبی کم (کم آب بر) که دوره رشد کوتاه تری داشته باشند و امکان کشت با تاخیر این محصولات در ابتدای آذر وجود داشته باشد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان دلیل کشت‌های با تاخیر پائیزه را احتمال بارش‌های موثر از ابتدای آذر دراستان اعلام کرد و گفت: در کارگروه ملی سازگاری با کم آبی ، الگوی کشت مطلوب مصوب شده که به شهرستان‌های مختلف استان ابلاغ شده است.
وی با بیان این که سطح زیر کشت پاییزه از حدود ۶۴۰هزار هکتار سال گذشته به حدود ۴۵۰هزار هکتار کاهش پیدا کرده استگفت: یعنی کاهش بیش از ۲۰۰هزار هکتارسطح زیر کشت به دلیل تامین نشدن منابع آبرا تجربه خواهیم کرد.
نوروزی مهمترین راهکار پیشگیری از خسارت‌های احتمالی و تولید بهینه محصولات را در اجرای روش‌های نوین آبیاری دانست و گفت: سیستم‌های نوین آبیاری می‌توانند بهره وری آب را از ۳۰تا ۴۰درصد ثقلیبه حداقل ۸۰درصدبرسانند.
وی گذر از بحران به وجود آمده را منوط به رعایت الگو‌های کشت مصوب شده توسط کشاورزان دانست و گفت: بهره برداران علاوه بررعایت الگوی کشت، بیمه محصولات کشاورزی به ویژهبیمه خشکسالی را به عنوان یک ضرورت پیگیری کنند.
