تداوم خشکسالی در شمال خوزستان و راههای برون رفت از شرایط بحران

به گزارش ایرنا میزان بارندگی در شهرهای دزفول ، اندیمشک و شوش از ابتدای مهرماه تا نیمه دی ماه امسال کمتر از 90 میلی متر بوده که این میزان بارش نسبت به دوره دراز مدت بارندگی این منطقه با کاهش حدود 30 درصدی همراه است . این در حالی است که علاوه بر کاهش بارندگی در سال زراعی جاری و ادامه روند خشکسالی ، طرح موضوع انتقال آب از سرشاخه رودخانه های خوزستان نیز نگرانی مردم به ویژه کشاورزان این مناطق را دو چندان کرده است.
رئیس امور آب شمالغرب استان خوزستان در آخرین نشست ' شورای حفاظت از منابع آبی دزفول ' با بیان اینکه پاییز و زمستان امسال علاوه بر کاهش بارندگی با کاهش آورد آب به دریاچه سدهای خوزستان نیزروبرو هستیم و باید آمادگی لازم برای مقابله با مشکلات پیش رو را داشته باشیم گفت: دزفول یک شهرستان کشاورزی است و باید با اتخاذ تصمیم ویژه کشاورزان را از وضعیت موجود آگاه کرد و با تدبیر ودرایت بیشتری در این خصوص اقدام کرد.
سیدمحمد سجادیان ادامه داد:کارون بزرگ حوزه کارون و دز را شامل می شود که در سال زراعی جاری از ابتدای مهرماه تاکنون 54 میلی متر بارندگی داشته این درحالی است که کارون بزرگ در سال گذشته زراعی 122 میلی متر بارندگی داشته و در متوسط بلند مدت نیز 171 میلی متر بارندگی داشته است که این آمار نشان می دهد بارندگی پائیز امسال خوب نبوده است.
وی به سهم بارش 19درصدی شهرستان دزفول در پائیز امسال اشاره کرد و گفت:این در حالی است که حداقل سهم بارش باران در پائیز باید 30 درصد باشد .
وی با بیان اینکه آب مورد نیاز زمین های کشاورزی دزفول از محل آبهای طبیعی،آب های زیرزمینی و چاه ،رودخانه دز و شبکه آبیاری مدرن تامین می شود افزود:پارسال 100 درصد آب بخش کشاورزی در این شهرستان قابل تامین بود اما با وجود وضعیت بارندگی فعلی و شرایط بارندگی کم در کل کشور و پیش بینی انجام شده امکان تامین کل آب مورد نیاز بخش کشاورزی نیست و طبق شاخص های استاندارد و بارشی که در حوزه دز داشته ایم تداوم خشکسالی مشهود است و طبق پیش بینی ها خشکسالی تا پایان سال آینده هم در این منطقه ادامه دارد .
رئیس امور آب شمالغرب استان خوزستان ادامه داد:در سالهای زراعی 70-69 ، 75-74 و 78-79 نیز چنین وضعیتی را تجربه کرده ایم بطوری که در برخی موارد شرایط بدتری را نیز داشته ایم که باید از تجربه خشکسالی سالهای گذشته استفاده کرد
رئیس امور آب شمالغرب خوزستان به وضعیت آب کشاورزی منطقه نیز اشاره کرد و گفت:در سال زراعی 96-95 ،در حوزه دزفول 120 هزار هکتار کشت تابستانه و در حوزه اندیمشک 85 هزار هکتار کشت تابستانه انجام شد که آب موردنیاز این زمین ها از طریق شبکه های مدرن آبیاری و چاه تامین شد ولی طبق پیش بینی های صورت گرفته تا اردیبهشت ماه سال 97، یک میلیارد متر مکعب کسری در مخزن آب سد دز داریم یعنی آب این سد نسبت به سال گذشته یک میلیارد متر مکعب کمتر است که با این شرایط باید تصمیم ویژه ای برای کشت محصولات تابستانه سال آینده اتخاذ کرد.
وی با بیان اینکه برنامه کشت تابستانه به تحقق میزان آورد سد دز بستگی دارد گفت: برای جلوگیری از بروز مشکل کمبود آب باید بر مصارف در حوزه کرخه و دز کنترل کرد و عدم تعهد تامین آب در خصوص کشت های فصلی پیگیری شود زیرا تامین آب روستاهای اطراف از اولویت بیشتری برخوردار است .
وی در خصوص چاه های خشکسالی نیز گفت:در سال 87 به علت خشکسالی شدیددر دزفول مجوز حفر یکهزار و 284 حلقه چاه برای عبور از بحران در این منطقه داده شد که 610 حلقه چاه منتج به بهره برداری شدند و از آن زمان تاکنون از این چاه ها استفاده می شود و بیشتر در باغ ها می باشند.
سجادیان افزود:این چاه ها تا پایان سال 92 در اختیار کشاورزان دزفول بود و از اول فروردین ماه 93 با نظر کمیته تخصصی و سازمان آب و برق خوزستان بدون تمدید مجوز چاه ها مورد استفاده قرار گرفت در حالی که مجوز آنها برای یکسال بود.
وی گفت:در حال حاضر 10 تا 15 هزار هکتار از زمین های کشاورزی دزفول با چاه آبیاری می شوند لذا به دنبال اخذ مجوز برای احیای این چاه های خشکسالی هستیم ولی با بهره برداری از چاه های غیرمجاز مخالفیم و تا پایان سال 72 حلقه چاه غیرمجاز پلمب خواهند شد.
رئیس امور آب شمالغرب خوزستان در خصوص لایروبی دریاچه سد دز نیز گفت: با توجه به انباشت 600 میلیون متر مکعب رسوب در پشت سد دز لذا لایروبی آن هزینه بالایی می طلبد.
به گزارش ایرنا سعید رئوفی نسب مدیر عامل سد دز نیز در نشست شورای حفاظت از منابع آبی دزفول گفت:حجم اولیه دریاچه دز 3.3 میلیارد متر مکعب بوده اما عملا به 2،7 میلیارد متر مکعب کاهش یافته ضمن اینکه در حال حاضر 2میلیارد مترمکعب حجم خالی در دریاچه این سد وجود دارد.
وی با بیان اینکه کاهش یا افزایش ارتفاع سد دز با دستور سازمان آب و برق خوزستان انجام می شود گفت:به علت سازه سد نمی توان ارتفاع آب سد را کاهش داد لذا باید دید چه میزان آب در وضعیت حداقلی و در چه زمانی نیاز است که به سازمان آب و برق خوزستان پیشنهاد داد تا نسبت به تامین آن اقدام کند.
وی ضمن ابراز نگرانی از تداوم خشکسالی با بیان اینکه چنین پاییز خشک و بی آبی نه تصور می شد و نه پیش بینی می شد گفت:در چند مورد در حالی که سازمان هواشناسی هشدار سیلاب و آب گرفتگی معابر را برای شمال استان خوزستان پیش بینی کرده بود این پیش بینی محقق نشد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان دزفول نیز در این خصوص گفت:بیش از 80درصد معیشت، اقتصاد،اشتغال و تولید شهرستان دزفول مربوط به بخش کشاورزی است و با ادامه خشکسالی وضعیت بحرانی در این حوزه پیش رو داریم زیرا برخی مزارع در حال حاضر بیش از یکبار در ماه به آبیاری نیاز دارند ولی امکان تامین آب آنها نیست و در برخی مزارع نیز دوبار کشت انجام می شود و در این خصوص نمی توان افکار عمومی را توجیه کرد.
احمد زارعی افزود:از طرف دیگر رودخانه دز در تابستان پارسال به شکل بی سابقه ای جریان داشت لذا مردم احساس می کنند مدیریت درستی بر منابع آبی وجود ندارد ضمن اینکه 70 درصد پیش بینی ها در خصوص بارندگی محقق نمی شود.
وی افزود:تاکنون چندین بار تجربه خشکسالی را داشته ایم که مجوز حفر چاه خشکسالی داده شد ولی دوباره مجوزها باطل و برخی چاه ها پلمب شدند.
وی افزود:در حال حاضر 120 هزار هکتار زمین در دزفول کشت می شود که آبیاری آنها بدون هدررفت و به صورت حساب شده انجام می شود لذا باید چاه های خشکسالی احیا شوند و اداره برق نیز همکاری لازم را برای اعمال تعرفه برق با کشاورزان داشته باشد.
وی اظهار کرد:در منطقه زاویه های دزفول حدود 600 هکتار باغ مرکبات با کیفیت وجود دارد و در کنار آنها گل های زینتی نیز کشت می شود که باید با تامین آب این سرمایه ها حفظ شوند.
ناصر بهمنش فر معاون بهره برداری شبکه بهره برداری از شبکه های آبیاری شمال خوزستان نیز گفت:سد مخزنی دز و مجموعه شبکه آبیاری دز در اوایل دهه 40 آغاز به کار کرد که بزرگترین شبکه آبیاری مدرن کشور است و حوزه دزفول،شوش و اندیمشک را تحت پوشش دارد و آب زمین های کشاورزی منطقه را تامین می کند.
وی افزود:این شبکه در فصل زمستان آب مورد نیاز حدود 140 هزار هکتار از مزارع منطقه علاوه بر چهار شرکت کشت و صنعت هفت تپه،کارون،شهید بهشتی و شهید رجایی را تامین می کند .
وی افزود:در شرایط عادی،در این فصل سال کشاورزان از بارش باران جهت آبیاری زمین ها استفاده می کنند و کمتر از شبکه آبیاری استفاده می کنند ولی طبق فصل نامه هواشناسی دی و بهمن خشکسالی اعلام شده و اسفندماه بارش باران پیش بینی شده که آب موردنیاز برای اسفندماه نیز باید بیشتر تامین شود.
بهمنش فر اظهار کرد:در 10 سال گذشته چند بار خشکسالی در منطقه شمال خوزستان رخ داد بطوری که در سال 87 خروجی سد دز 33 مترمکعب بود و اکنون با وجود خروجی 50 متر مکعبی سد دز وضعیت بهتر از سال 87 است.
وی گفت:برای حل مشکل کم آبی در دو ماه اخیر طی نامه ای به سازمان آب و برق خوزستان پیشنهاد کردیم مناطق و کانالهای آبیاری را نوبت بندی کرده تا با فاصله 48 یا 72ساعته آب مورد نیاز زمین های کشاورزی تامین شود .
معاون شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری شمال خوزستان افزود:در حال حاضر 50 متر مکعب بر ثانیه آب از سد دز دریافت می کنیم درحالی که نیاز ما 70 متر مکعب است ضمن اینکه در اسفندماه نیز به 110 متر مکعب آب نیاز داریم لذا اگر بتوانیم میزان دبی آب را افزایش دهیم مشکل حل می شود که در این خصوص مکاتباتی با سازمان آب و برق خوزستان صورت گرفته است.
محمد ابوالحلاج معاون امور شهری شهرداری دزفول نیز مجموع فضای سبز دزفول را 430 هکتار عنوان کرد و گفت:بخشی از فضای سبز از چاه و بخشی نیز از آب رودخانه دز آبیای می شود.طبق برنامه ریزی انجام شده در نظر داریم از روش های سنتی نوین برای آبیاری فضای سبز دزفول استفاده کنیم تا کمترین هدررفت صورت گیرد.
بهمن دریکوندی رئیس نظام صنفی کشاورزی دزفول نیز گفت:در حالیکه دولت برای کاهش هدررفت آب کشاورزی اجرای سامانه آبیاری تحت فشار را در مزارع پیشنهاد کرده و پرداخت 85 درصد هزینه ها از محل یارانه را متعهد شده ولی عملا کمتر از 50 درصد این هزینه ها پرداخت می شود .
وی افزود:برای برون رفت از وضعیت کم آبی در منطقه پیشنهاد می شود درختان مقاوم با خشکی و شوری در شهرستان دزفول کاشته شود تا جایگزین گیاهان و درختان با مصرف آب زیاد شوند .
محمد گلچین پور مدیر امور اب و فاضلاب روستایی شهرستان دزفول نیز گفت:15 روستا و 17 مرغداری و مراکز صنعتی مشترک توسط حوزه سد دز آبرسانی می شوند که 715 مشترک هستند.
وی افزود:علاوه بر این منطقه لب سفید شرکت نفت مسجدسلیمان نیز از یکماه پیش تقاضای آب کرده بود که با تانکر آبرسانی می شد ولی اکنون تقاضای انشعاب آب کرده است .
وی گفت:در حال حاضر نیاز کمتری به آب در روستاهای یادشده وجود دارد ولی در تابستان به یکهزار مترمکعب بر ثانیه آب نیاز است که تامین آن از طریق تانکر امکان پذیر نیست.
وی اظهار کرد:تامین آب شرب روستاهای کوهستانی که امکان حفر چاه نیست به یک بحران تبدیل شده است .
ارسلان شهنی سرپرست فرمانداری دزفول نیز در نشست شورای حفاظت از منابع آب گفت:به علت برداشت بی رویه آب و کاهش بارندگی در منطقه با مشکل مواجه شده ایم لذا ناچار باید براساس داده های فعلی و توان کنونی منابع آب موجود را مدیریت کرد.
وی افزود:با توجه به اینکه کشاورزی در شهرستان دزفول و شمال خوزستان حرف اول را می زند و نقش فراوانی در گردش مالی منطقه دارد باید به مشکلات کشاورزان رسیدگی شود و در این راستا باید در نخستین گام میزان بارش ها در ماه ها و سالهای آینده با در نظر گرفتن میزان خطا مشخص شود تا بتوان نیاز آبی منطقه را بر اساس منابع آب موجود و پیش بینی میزان بارش مدیریت کرد.
وی بر ضرورت آبیاری مدرن و بدون هدررفت آب در بخش کشاورزی تاکید کرد و گفت:باید در خصوص کشاورزی گزارشی برای تغییر روش آبیاری تهیه شود تا در مواقع ضروری بتوان با حداقل مصرف آب بیشترین بهره وری را برد.
سرپرست فرمانداری دزفول گفت:افزایش خروجی آب از سد دز با در نظر گرفتن بدترین شرایط هواشناسی باید در دستور کار قرار گیرد و پیگیری لازم برای اخذ مجوز برای چاه های خشکسالی منطقه نیز انجام شود.
سالانه بیش از پنج میلیون تن انواع محصولات کشاورزی شامل بیش از 120 نوع محصول در شهرهای دزفول ، اندیمشک و شوش تولید می شود.