استفاده از اطلاعات ماهواره‌ای برای پیگیری مصرف بهینه آب در کشاورزی

به گزارش ایانا از فائو، سنجش میزان بهره‌وری آب در کشاورزی به‌ویژه در کشورهای کم آب با کمک ابزار جدیدی که در فائو طراحی شده است به یک فناوری سطح بالا تبدیل شده است. پایگاه اطلاعاتی WaPOR که یک پایگاه با دسترسی آزاد است، داده‌های لحظه‌ای و زنده ماهواره‌ای را در اختیار کشاورزان می‌گذارد تا به آنها در دستیابی به محصولات مطمئن بهینه‌سازی سیستم‌های آبیاری کمک کند.

سیستم ماهواره‌ای جدید WaPOR این هفته در جریان نشست مسئولان عالی رتبه طرح "برنامه‌ریزی برای کمبود آب در کشاورزی: یک راهکار عملی جهانی در شرایط تغییرات آب و هوایی" معرفی شد. این سیستم امکان تحلیل دقیق آب مصرفی از طریق سیستم‌های کشاورزی را از طریق تولید شواهد عینی در جهت حداکثر بهره‌وری از آن فراهم می‌کند.

در یک‌صد سال اخیر، مصرف آب در سطح جهانی – که بیشتر آن در بخش کشاورزی مصرف می‌شود- از نرخ رشد جمعیت پیشی گرفته است و در برخی مناطق، در آستانه نقض مرزهای استفاده پایدار از منابع آبی قرار گرفته است.

ماریا هلنا سمدو معاون منابع طبیعی و تغییرات آب و هوایی دبیر کل فائو می‌گوید: "مصرف آب، هم‌پای تغییرات آب و هوایی – با خشکسالی‌ها و تغییرات شدید دمایی- ادامه دارد و آب قابل دسترس برای کشاورزی را کاهش می‌دهد. این امر باعث می‌شود که هر قطره آب اهمیت پیدا کند. از سوی دیگر نیاز روزافزون به تولید مواد غذایی از منظر بهره‌وری، اهمیت مضاعف می‌یابد".

این سیستم، اطلاعات را از طریق ماهواره غربالگری می‌کند و از توان محاسباتی گوگل ارث برای ایجاد نقشه‌هایی که نشان می‌دهد چگونه زیست توده و محصول در یک متر مکعب آب مصرفی، تولید می‌شود، استفاده می‌کند. این نقشه‌ها را می‌توان با وضوح ۳۰ تا ۲۵۰ متر تهیه کرد و هر یک تا ده روز، به‌روز رسانی آن را انجام داد.

متخصصان تکنولوژی اطلاعات و آب و خاک فائو این سیستم را در یک پروژه ۱۰ میلیون دلاری که دولت هلند هزینه‌های آن را تامین کرده است – برای پوشش آفریقا و خاور نزدیک با تاکید بر کشورهای کلیدی که در آینده نزدیک در معرض کمبود آب خواهند بود- طراحی کرده‌اند.

پایگاه اطلاعاتی قاره‌ای هم اینک به صورت آنلاین در دسترس است اما اطلاعات مربوط به کشورها در ماه ژوئن برای کشورهای بنین، بروندی، مصر، اتیوپی، غنا، اردن، کنیا، لبنان، مراکش، مالی، موزامبیک، رواندا، سودان جنوبی، سوریه، تونس، اوگاندا، کرانه باختری و نوار غزه و یمن در دسترس خواهد بود. در ماه اکتبر حتی اطلاعات جزئی‌تری هم در دسترس خواهد بود و در ابتدا سه کشور لبنان، اتیوپی و مالی به عنوان پایلوت شروع کننده این برنامه خواهند بود.

این سیستم چگونه کار می‌کند؟

WaPOR میزان تبخیر آب، یکی از عوامل کلیدی در چرخه طبیعی آب را اندازه می‌گیرد که شامل آبی می‌شود که مستقیما بخار و وارد اتمسفر می‌شود. همچنین آبی که پس از جذب شدن توسط گیاه از راه شاخ و برگ آن تبخیر می‌شود و به اتمسفر بر می‌گردد نیز اندازه‌گیری می‌شود. بنابراین تبخیر، معیار مستقیمی است که آب مصرفی توسط یک گیاه را در طی فصل رشد و در زمان برداشت محصول می‌سنجد و امکان محاسبه میزان بهره‌وری آب را در گیاه فراهم می‌کند.

این ابزار می‌تواند ارزیابی دقیقی برای نظارت بر کارکرد سیستم‌های آبیاری خاص داشته باشد. همچنین امکان به روز شدن طرح‌ها و نیز کمک به اطمینان یافتن از اینکه پیشرفت‌ها در عمل به دریافت خدمات اثربخش برای مصرف‌کنندگان آب که سازگاری بیشتری با شرایط تغییرات روزافزون آب و هوایی دارند را فراهم می‌کند.

در این سیستم از یک روش مبتنی بر پیکسل استفاده می‌شود تا نقشه‌هایی جامع‌تر به دست آید که امکان استفاده بهینه از منابع طبیعی را فراهم می‌کند. مسئولان این طرح با ترکیب این داده‌ها با اطلاعات میدانی می‌توانند به کشاورزان کمک کنند که محصولات خود را به روش مطمئن‌تری به دست آورند، وضع معیشت خود را بهبود بخشند و در ضمن کشاورزی پایدارتری داشته باشند.

رنه کاسترو مشاور دبیر کل فائو و رییس دپارتمان آب و هوا، تنوع زیستی و آب و خاک فائو، می‌گوید:"حمایت از کشاورزان خرده پا با فراهم کردن امکان دسترسی آنان به اطلاعات زمینی-فضایی به نحوی که باعث دسترسی حداکثری آنان به آب شود و آسیب‌پذیری آنان را در برابر تغییرات آب و هوایی کم کند، یکی از ماموریت های اصلی فائو است".

این سیستم توسط یک کنسرسیوم مرکب از چند موسسه و نهاد هلندی شامل ،eLEAF، دانشگاه توئنته، بنیاد ITC and Waterwatch و نیز موسسه Vito در بلژیک طراحی شده است. بر اساس چشم انداز طرح، انتظار می رود برنامه های نرم افزاری این سیستم ارتقا یابد به نحوی که بتواند بر روی گوشی های هوشمند هم اجرا شود و امکان استفاده از اطلاعات محلی را از پایگاههای اطلاعاتی فضایی فراهم سازد.


محاسبه آب

سیستم محاسبه آب به منزله یک ابزار غیر قابل اجتناب به‌ویژه در مناطق کم آب در حال ارتقا است. این برنامه شامل ارزیابی جامع قابلیت دسترسی به آب می‌شود که باید عوامل آب و هوایی و ملاحظات محلی به‌ویژه اختصاص آب به مصارف داخلی و صنعتی را در نظر بگیرد و نیز در عرصه وسیع‌تر آب لازم برای خدمات اکوسیستم‌ها را هم لحاظ کند.


تخمین زده می‌شود هر یک درجه گرم‌تر شدن زمین باعث می‌شود که ۷ درصد از جمعیت جهان با کاهش ۲۰ درصد از منابع تجدیدپذیر آبی مواجه شوند. مدیریت پیشرفته منابع آبی یکی از راهکارهای اساسی برای کاهش اثرات منفی تغییرات آب و هوایی در راستای اجرای تعهدات توافقنامه آب و هوایی پاریس خواهد بود.